αλλοτρίωση

αλλοτρίωση
Διαδικασία κατά τη διαδρομή της οποίας εκείνο που ανήκει πρωταρχικά στον άνθρωπο και είναι έργο του γίνεται ξένο και εξωτερικό γι’ αυτόν τον ίδιο και καταλήγει να τον εξουσιάσει και να τον υποδουλώσει. Τον όρο α. εισήγαγε στη φιλοσοφία ο Χέγκελ για να τον μεταχειριστεί ύστερα με δική του έννοια o Φόιερμπαχ. Για τον Χέγκελ η α. είναι βασικά μια εξωτερίκευση: το υποκείμενο προβάλλει έξω από τον εαυτό του την αλήθεια που αποκτά έτσι υπόσταση. Η α. αυτή έχει θετικό χαρακτήρα: το πνεύμα που αλλοτριώνεται σε μορφές πολιτιστικές (τέχνη, φιλοσοφία κλπ.), τελικά πλουτίζεται. Με τον τρόπο αυτό η εγελιανή φιλοσοφία, στην επιδίωξη της απόλυτης γνώσης, συνθέτει το υποκείμενο με την υπόσταση και αυτό επιφέρει την άρση της α. Ο όρος α. χρησιμοποιείται ολοένα και ευρύτερα από την εποχή του Χέγκελ στη φιλοσοφία και στην κοινωνιολογία. Κατά τον Φόιερμπαχ η κυριότερη μορφή α., η θρησκευτική, πηγάζει από το γεγονός ότι o άνθρωπος θεοποιεί, δηλαδή προβάλλει και προσωποποιεί ασυνείδητα στο πρόσωπο του Θεού, όλα τα υψηλότερα ανθρώπινα χαρίσματα (ευφυΐα, αγάπη, καλοσύνη κλπ.) για να τα λατρέψει ύστερα ως αρετές και απαιτήσεις μιας εξωτερικής δύναμης. Ο Μαρξ αποδίδει τον χαρακτήρα της α. σε ευρύτατο κύκλο πνευματικών και πρακτικών μορφών της ανθρώπινης ζωής, με αποκορύφωση τη νεότερη κεφαλαιοκρατική κοινωνία. Κατ’ αυτόν, η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων στα πλαίσια αυτής της κοινωνίας, επειδή δεν κατέχουν τα μέσα παραγωγής (μηχανές, πρώτες ύλες κλπ.), ζουν υπό τον όρο να αλλοτριώνουν καθημερινά τα χέρια τους, δηλαδή την εργατική τους δύναμη, με αντάλλαγμα το ημερομίσθιο, διαθέτοντάς τα σε αυτόν που κατέχει τα μέσα παραγωγής. Ενώ όμως, κατά τον Μαρξ, το φαινόμενο της α. είναι προϊόν της κεφαλαιοκρατικής οργάνωσης της κοινωνίας και όχι της μηχανής, για ένα τμήμα της σύγχρονης φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας η α. είναι προϊόν της ανάπτυξης της σύγχρονης βιομηχανίας και τεχνικής, οποιοδήποτε και αν είναι το καθεστώς ή ο τύπος της κοινωνίας. Σύμφωνα με τον Γιάσπερς και τον Χάιντεγκερ, η α. είναι καρπός του λεγόμενου πολιτισμού των μαζών, δηλαδή της ομοιομορφίας της συμπεριφοράς, της καλαισθησίας, του τρόπου σκέψης κλπ. που χαρακτηρίζει τις μεγάλες σύγχρονες ομάδες ανθρώπων. Η ζωή του κάθε ατόμου γίνεται ολοένα και περισσότερο μη αυθεντική, δηλαδή δέσμια των τεχνητών αναγκών, της μόδας, των εικονικών μύθων και σκοπών. Ο αλλοτριωμένος άνθρωπος είναι ο άνθρωπος που δεν ανήκει στον εαυτό του, αλλά σε άλλους. Ο κόσμος που ο ίδιος έχει δημιουργήσει δεν του είναι μόνο εχθρικός (από αυτό προέρχεται o φόβος, το συναίσθημα της μοναξιάς, η αγωνία, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις), αλλά γίνονται γι΄ αυτόν μυστηριώδεις οι ίδιοι οι σκοποί της ζωής. Μια πικρή σάτιρα της κατάστασης του αλλοτριωμένου ανθρώπου στη μηχανοποιημένη κοινωνία είναι η κινηματογραφική ταινία του Τσάπλιν Μοντέρνοι καιροί, ενώ η υψηλότερη έκφραση της α. στη σύγχρονη λογοτεχνία παρουσιάζεται σε λογοτεχνικά έργα του Κάφκα, όπως Η δίκη, Ο πύργος και Η μεταμόρφωση. O Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Χέγκελ ήταν αυτός που εισήγαγε τον όρο «αλλοτρίωση». στο λεξιλόγιο της σύγχρονης φιλοσοφίας
* * *
η (Α ἀλλοτρίωσις) αποξένωση
νεοελλ.
1. μεταβίβαση κυριότητας, εκποίηση
2. (ως φιλοσ. και κοινωνιολ. όρος) η υποταγή τού ατόμου σε διάφορες κοινωνικοπολιτικές δομές, απώλεια της ελευθερίας, τής ταυτότητας, τής ιδιαίτερης προσωπικότητάς του
αρχ.
1. απώλεια, αποστέρηση
2. δυσμένεια, εχθρότητα, αποστροφή.
3. Ιατρ. η απονέκρωση.
[ΕΤΥΜΟΛ. < ἀλλοτριῶ.
ΠΑΡ. νεοελλ. αλλοτριώσιμος].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

  • αλλοτρίωση — η αποξένωση, υποταγή στα καθιερωμένα και έλλειψη προβληματισμού: Πολλοί άνθρωποι σήμερα βρίσκονται σε κατάσταση αλλοτρίωσης …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • ἀλλοτριώσῃ — ἀλλοτριώσηι , ἀλλοτρίωσις estrangement fem dat sg (epic) ἀλλοτριάζω to be ill disposed fut part act fem dat sg (attic epic ionic) ἀλλοτριόω estrange from aor subj mid 2nd sg ἀλλοτριόω estrange from aor subj act 3rd sg ἀλλοτριόω estrange from fut… …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • Μαρξ, Καρλ — (Heinrich Karl Marx, Τριρ 1818 – Λονδίνο 1883). Γερμανός φιλόσοφος και οικονομολόγος, εβραϊκής καταγωγής. Υπήρξε συνιδρυτής, με τον Φρίντριχ Ένγκελς, του επιστημονικού σοσιαλισμού και της υλιστικής αντίληψης της ιστορίας. Σπούδασε νομική, ιστορία …   Dictionary of Greek

  • Ευρώπη — I Μία από τις πέντε ηπείρους. Είναι το μικρότερο τμήμα του κόσμου μετά την Αυστραλία και την Ωκεανία. Από μία άποψη θα μπορούσε να θεωρηθεί το ακραίο δυτικό τμήμα της Ασίας, της οποίας αποτελεί τη φυσική προέκταση. Πράγματι, δεν υπάρχουν φυσικά… …   Dictionary of Greek

  • αλλοτριώσιμος — η, ο [αλλοτρίωση] αυτός που μπορεί να μεταβιβαστεί στην κυριότητα άλλου ή να εκποιηθεί …   Dictionary of Greek

  • αναλλοτρίωτος — η, ο 1. αυτός που δεν αλλοτριώθηκε ή δεν επιδέχεται αλλοτρίωση 2. ο αναπαλλοτρίωτος* 3. μτφ. αυτός που δεν μεταβάλλεται στη φύση του «αναλλοτρίωτη συνείδηση», «αναλλοτρίωτο άτομο». [ΕΤΥΜΟΛ. < αν στερ. + αλλοτριώνω. Η λ. μαρτυρείται από το 1840 …   Dictionary of Greek

  • προσαλλοτρίωσις — ώσεως, ἡ, Α [προσαλλοτριοῡμαι] 1. αποξένωση, αλλοτρίωση 2. απαλλοτρίωση …   Dictionary of Greek

  • Γερμανία — Επίσημη ονομασία: Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας Προηγούμενη ονομασία (1948 90): Γερμανική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία (ή Δυτική Γερμανία) & Γερμανική Λαϊκή Δημοκρατία) Έκταση: 357.021 τ.χλμ Πληθυσμός: 82.440.309 κάτ. (2000) Πρωτεύουσα:… …   Dictionary of Greek

  • Ιράκ — Επίσημη ονομασία: Δημοκρατία του Ιράκ Έκταση: 437.072 τ. χλμ. Πληθυσμός: 24.001.816 (2002) Πρωτεύουσα: Βαγδάτη (4.478.000 κάτ. το 1995)Κράτος της νοτιοδυτικής Ασίας στη Μέση Ανατολή. Συνορεύει στα Β με την Τουρκία, στα Δ με τη Συρία και την… …   Dictionary of Greek

  • Ιταλία — Επίσημη ονομασία: Δημοκρατία της Ιταλίας Έκταση: 301.230 τ. χλμ. Πληθυσμός: 56.305.568 (2001) Πρωτεύουσα: Ρώμη (2.459.776 κάτ. το 2001)Κράτος της νότιας Ευρώπης. Συνορεύει στα ΒΔ με τη Γαλλία, στα Β με την Ελβετία και την Αυστρία, στα ΒΑ με τη… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”